تاسیس شرکت سهامی عام مستلزم رعایت شرایط و طی مراحل مشخصی است که قانون تجارت ایران (با اصلاحات مصوب ۱۳۴۷) تعیین کرده است. مهم‌ترین الزامات و مراحل تأسیس این نوع شرکت به شرح زیر است:
- حداقل تعداد موسسین و ارکان اولیه: برای تشکیل شرکت سهامی عام حضور حداقل ۵ نفر موسس الزامی است. همچنین اولین هیئت مدیره شرکت‌های سهامی عام نباید کمتر از ۵ عضو داشته باشد (در حالی که در شرکت سهامی خاص ۳ عضو کافی است). عبارت «سهامی عام» باید جزئی از نام شرکت بوده و در کلیه مدارک و اطلاعیه‌های رسمی شرکت به‌وضوح قید شود.
- حداقل سرمایه اولیه: طبق ماده ۵ «قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت» مصوب ۱۳۴۷، حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت سهامی عام ۵ میلیون ریال تعیین شده است. هرچند این مبلغ با توجه به تورم کنونی رقم ناچیزی است، قانون‌گذار هنوز آن را به‌روز نکرده است. سرمایه اولیه سقفی ندارد، اما اگر پس از تأسیس، سرمایه به کمتر از ۵ میلیون ریال کاهش یابد باید ظرف یک سال افزایش یابد؛ در غیر این صورت شرکت باید به نوع دیگری از شرکت‌ها تبدیل شود یا منحل گردد.
- تعهد مؤسسین و پذیره‌نویسی عمومی: موسسان شرکت باید دست‌کم ۲۰٪ سرمایه شرکت را خودشان تعهد کنند و حداقل ۳۵٪ از مبلغ تعهد‌شده را در حسابی به نام «شرکت در شرف تأسیس» واریز نمایند. برای مثال، اگر سرمایه اولیه شرکت ۵ میلیون ریال است، موسسین باید یک میلیون ریال آن را تعهد کنند و ۳۵٪ از این مبلغ (یعنی ۳۵۰ هزار ریال) را نقداً به حساب شرکت واریز نمایند. پس از انجام تعهد موسسین و واریز مبلغ لازم، امکان پذیره‌نویسی عمومی برای تأمین باقی سرمایه از طریق فروش سهام به مردم فراهم می‌شود. موسسین باید «اعلامیه پذیره‌نویسی» را تهیه و در جراید کثیرالانتشار آگهی کنند و همچنین آن را در بانکی که تعهد سهام نزد آن صورت می‌گیرد در معرض دید علاقه‌مندان قرار دهند.
- اظهارنامه و مدارک ثبت: موسسین باید دو نسخه اظهارنامه شرکت سهامی عام تنظیم و همراه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره‌نویسی سهام، به اداره ثبت شرکت‌ها تسلیم کنند. اظهارنامه مزبور که به امضای همه موسسان می‌رسد، حاوی اطلاعاتی نظیر نام شرکت، هویت کامل و نشانی موسسان، موضوع فعالیت، میزان سرمایه و تعداد سهام، میزان تعهدات و آورده هر مؤسس و مشخصات حساب بانکی واریز وجه سهام است. چنانچه بخشی از تعهد موسسین به شکل غیرنقد (آورده‌های غیرنقدی) باشد، عین آن آورده یا مدارک مالکیت آن نیز باید به همان بانکی که وجوه نقدی واریز شده سپرده گردد و گواهی بانک دال بر تودیع آورده غیرنقد نیز ضمیمه اسناد شود.
- مجوزها و سایر مدارک مورد نیاز: علاوه بر اظهارنامه و اساسنامه‌ی پیشنهادی، گواهی بانکی مبنی بر واریز ۳۵٪ از وجه تعهد‌شده توسط مؤسسین ضروری است. همچنین ارائه مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط (در صورتیکه موضوع فعالیت شرکت به مجوز خاصی نیاز داشته باشد) الزامی است. برای عرضه عمومی سهام نیز اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار طبق قانون بازار اوراق بهادار ۱۳۸۴ لازم است. به طور خلاصه، مدارک اساسی جهت ثبت شرکت سهامی عام عبارتند از: دو نسخه اظهارنامه تکمیل‌شده، دو نسخه اساسنامه پیشنهادی، طرح اعلامیه پذیره‌نویسی امضا‌شده توسط تمامی مؤسسین، مدارک هویتی موسسان، گواهی بانکی واریز وجه، مجوز سازمان بورس (برای عرضه عمومی)، مجوز فعالیت از مراجع مربوط (در صورت لزوم)، گواهی رزرو نام شرکت و در نهایت صورتجلسات مجمع عمومی مؤسس و اولین جلسه هیئت مدیره پس از تشکیل شرکت.
- اخذ اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی: اداره ثبت شرکت‌ها پس از دریافت مدارک فوق و تطبیق آن‌ها با قانون، اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی را صادر خواهد کرد. پس از انتشار آگهی پذیره‌نویسی در روزنامه و سپری‌شدن مهلت مقرر برای مراجعه علاقه‌مندان به بانک جهت خرید سهام، در صورت فروش کامل سهام شرکت، روند تأسیس به مرحله بعد وارد می‌شود.
- تشکیل مجمع عمومی مؤسس: پس از تکمیل فرآیند پذیره‌نویسی و تأمین کامل سرمایه شرکت، مجمع عمومی مؤسس تشکیل می‌شود. در این مجمع، گزارش اقدامات موسسین (از جمله گزارش کارشناس رسمی دادگستری درباره ارزیابی آورده‌های غیرنقدی در صورت وجود) ارائه می‌گردد. حضور تعداد پذیره‌نویسانی که حداقل نصف سرمایه شرکت را تعهد کرده‌اند در اولین جلسه مجمع مؤسس ضروری است؛ در صورت عدم حصول این نصاب، مجمع برای بار دوم و حداکثر تا دو نوبت دیگر با رعایت تشریفات دعوت تشکیل می‌شود. در جلسه مجمع مؤسس، صحت انجام پذیره‌نویسی تمامی سهام و پرداخت مبالغ لازم احراز می‌شود؛ سپس اساسنامه‌ی نهایی شرکت به تصویب مجمع می‌رسد و اولین هیئت مدیره (مدیران اولیه) و بازرس یا بازرسان قانونی شرکت انتخاب می‌شوند. انتخاب روزنامه کثیرالانتشار جهت درج آگهی‌های رسمی شرکت تا برگزاری اولین مجمع عمومی عادی سالانه نیز از وظایف مجمع مؤسس است. لازم به ذکر است که مدیران و بازرسان منتخب باید به‌صورت کتبی قبول سمت کنند؛ به محض قبول سمت توسط مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره و بازرسان، شرکت رسمأ تشکیل‌شده محسوب خواهد شد.
- ثبت شرکت: پس از برگزاری مجمع مؤسس و تصویب اساسنامه و انتخاب ارکان شرکت، مدارک نهایی شامل اساسنامه مصوب و صورتجلسه‌های مجمع مؤسس و هیئت مدیره‌ی اول باید به اداره ثبت شرکت‌ها جهت ثبت شرکت تسلیم شود. اداره ثبت پس از بررسی مدارک و احراز رعایت تشریفات قانونی، شرکت سهامی عام را ثبت و آگهی تأسیس آن را صادر می‌کند. از این مرحله به بعد، شخصیت حقوقی شرکت تشکیل شده و می‌تواند فعالیت خود را آغاز کند (مشروط به اخذ مجوز فعالیت در حوزه‌های نیازمند مجوز).
نکته: حداقل ۵ عضو هیئت مدیره و بازرس قانونی یا بازرسان باید در هنگام تأسیس تعیین شوند و نام آن‌ها همراه با قبول سمت کتبی در مدارک ثبت منعکس شود. همچنین توجه شود که سهام موسسین تا پیش از ثبت شرکت قابلیت نقل‌و‌انتقال ندارد و باید وفق مقررات تا زمان تشکیل و ثبت شرکت در حساب امانی باقی بماند. اگر ظرف شش‌ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت، شرکت به ثبت نرسد، هر یک از مؤسسین یا پذیره‌نویسان حق دارند گواهی عدم ثبت را از مرجع ثبت درخواست کرده و وجوه پرداختی به بانک را مسترد نمایند.
وکیل قهرمانی؛ مشاوره تخصصی برای تاسیس شرکت سهامی عام
اگر در مرحله برنامه‌ریزی یا اقدام برای تأسیس شرکت سهامی عام هستید، بهره‌گیری از مشاوره حقوقی تخصصی گامی حیاتی برای پیشگیری از خطاهای پرهزینه و حفظ منافع سهامداران خواهد بود. وکیل سمیرا قهرمانی با تسلط بر فرآیندهای قانونی، تنظیم دقیق اساسنامه، تشریفات پذیره‌نویسی و الزامات ثبت شرکت سهامی عام، همراه مطمئن شما در تمامی مراحل تأسیس شرکت است. از تدوین اسناد تا پیگیری حقوقی در مراجع ثبتی و نظارتی، می‌توانید با اطمینان کامل از خدمات مشاوره تخصصی ایشان بهره‌مند شوید.
