انتقال مال غیر:
فروش مال منقول یا غیر منقول دیگری بدون اذن و بدون داشتن وکالت یا ولایت یا وصایت از طرف مالک را انتقال مال غیر گویند.
انتقال مال غیر به دو طریق حقوقی( بطلان معامله به جهت فضولی) و کیفری( جرم فروش مال غیر) قابل پیگرد قانونی هست.
معامله فضولی چیست:
وقتی شخصی مال دیگری را بدون داشتن اذن یا وکالت یا ولایت یا وصایت بفروشد ،عمل وی فضولی بوده و چنین معامله ای در قانونمعامله فضولی نامیده میشود. طبق ماده ۲۴۷ قانون مدنی “معامله به مال غیر، جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطناً راضی باشد ولی اگر مالک یا قائم‌مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله، صحیح ونافذ میشود.”فروش مال منقول یا غیر منقول دیگری بدون اذن و بدون داشتن وکالت یا ولایت یا وصایت از طرف مالک را انتقال مال غیرگویند.
حکم معامله فضولی چیست؟
معامله فضولی به جهت نبودن رضایت مالک غیر نافذ می باشد. معامله غیرنافذ معامله ای است که تمام شرایط صحت معامله را نداشته ودر آن نقصی وجود دارد و تا زمانی که آن نقص مرتفع نشود معامله نه صحیح است و نه باطل .
اگر مالک معامله انجام شده توسط فضول را تایید یا اصطلاحا تنفیذ نماید معامله صحیح بوده و تمام احکام و شرایط معامله صحیح اززمان انعقاد معامله توسط فضول بر آن بار میشود. وفق ماده ۲۴۸ قانون مدنی “اجازه‌ی مالک نسبت به معامله فضولی حاصل میشود بهلفظ یا فعلی که دلالت بر امضای عقد نماید”.
اما زمانیکه مالک بعد از در جریان قرار گرفتن از معامله ، آن را تنفیذ نکرده و عدم رضایت خود را اعلام کند معامله باطل می شود. بهموجب ماده ۲۵۱ قانون مدنی “رد معامله فضولی، به هر لفظ یا فعلی که بر عدم رضای به آن، دلالت کند، حاصل میشود”.
آثار بطلان معامله به جهت فضولی بودن:
در صورت عدم رضایت مالک ، معامله ای که فضول انجام داده است و نیز تمام معاملات پس از آن باطل بوده و باید مال به مالک اصلیمسترد گردد. البته لازم به ذکر است که اگر چندین معامله فضولی (سلسله معاملات فضولی) صورت گرفته باشد مالک بین رد و قبول هریک از معاملات مخیر است و هر کدام از معاملات را که قبول نماید معاملات بعد از آن تماما صحیح و معاملات قبل از آن تماما باطل میباشد.
آثار بطلان معامله نسبت به خریدار ناآگاه:
ممکن است فردی مالی را فضولتا دریافت کرده باشد اما در زمان معامله به فضولی بود آن آگاه نباشد ، در چنین وضعیتی اگر مالکمعامله را باطل نماید ، خریدار باید مال را به مالک اصلی مسترد نموده و خسارات و غرامات خویش را به قیمت روز مبیع( در صورتیکهمبیع مال غیرمنقول باشد) از فضول مطالبه نماید.
جرم فروش مال غیر:
کسی که مال مال منقول یا غیرمنقول دیگری را با علم به اینکه متعلق به دیگری است ، برای خود بفروشد و یا منافع آن را منتقل نماید ،مرتکب جرم فروش مال غیر یا انتقال منافع غیر گردیده است ، فروش مال غیر در حکم کلاهبرداری بوده و مجازات کلاهبرداری بر آن بارمیشود.
تفاوت فروش مال غیر و معامله فضولی:
معامله فضولی دارای جنبه مدنی بوده و در آن فضول فاقد سونیت است ، فضول معامله را برای مالک و به نام مالک انجام میدهد ولی درجرم فروش مال غیر ، شخصی که مال غیر را می فروشد خود را مالک معرفی کرده و آن مال را برای خود می فروشد نه مالک.